Agjencia Turke për Bashkëpunim dhe Koordinim (TIKA) ka kryer 546 projekte në Shqipëri që kur filloi veprimtarinë e saj në këtë vend rreth 25 vjet me parë. TIKA filloi aktivitetet e saj në Shqipëri në vitin 1996 nëpërmjet Zyrës së saj të Koordinimit të Programeve në Tiranë.
Sipas një njoftimi të TIKA-s, gjithsej 546 projekte që agjencia ka realizuar në Shqipëri në periudhën 1996-2022 kanë pasur për qëllim transformimin dhe zhvillimin social-ekonomik të vendit, konkretisht rindërtimin e infrastrukturës institucionale, përmirësimin e kapaciteteve administrative, forcimin e sektorëve të prodhimit dhe rritjen e kapaciteteve të punësimit, zhvillimin e sektorëve të shëndetësisë dhe arsimit, mbrojtjen e trashëgimisë së përbashkët historike dhe kulturore dhe ringjalljen e turizmit.
TIKA, projektet dhe aktivitetet e së cilës kanë vazhduar të rriten veçanërisht që nga viti 2004, ka zbatuar 52 projekte në sektorin e shëndetësisë, nga rinovimi i spitaleve dhe qendrave shëndetësore deri te krijimi i laboratorëve të analizave mjekësore dhe ofrimi i mbështetjes harduerike, si dhe 302 projekte në fushën e bashkëpunimit social dhe kulturor dhe zhvillimit të infrastrukturës administrative dhe civile.
Me rëndësinë që i ka dhënë fushës së arsimit në Shqipëri, agjencia turke kryen projekte për ndërtimin e shkollave, rinovimin e gjerë të çerdheve, shkollave dhe konvikteve ekzistuese, si dhe ofrimin e pajisjeve, duke përfshirë infrastrukturën teknike dhe mobilimin e institucioneve arsimore. Në këtë kuadër, deri më tani në gjithë vendin janë realizuar 124 projekte në fushën e arsimit.
Me qëllim të ruajtjes dhe transferimit të trashëgimisë së përbashkët historike dhe kulturore te brezat e ardhshëm, janë kryer restaurimet e Xhamisë Muratbeu në Krujë, Xhamisë së Kalasë së Prezës, Xhamisë së Nazireshës në Elbasan, Xhamisë së Iljaz Beut në Korçë dhe Xhamisë së Plumbit në Berat.
Ndërkaq, në vitet 2017-2018 u restauruan Sahat Kulla e Kalasë së Gjirokastrës dhe Sahat Kulla e Kavajës. TIKA ka përfunduar deri tani restaurimin e nëntë xhamive historike, duke përfshirë restaurimet e Xhamisë së Pazarit të Gjirokastrës në vitin 2020, Xhamisë së Beqarëve në Berat, Xhamisë Mbret në Berat, Teqesë Halveti dhe Xhamisë së Et’hem Beut në Tiranë në vitin 2021.
Përveç që ka ofruar mbështetje urgjente për vendin në fushën e shëndetësisë qysh në periudhën e parë të pandemisë COVID-19, TIKA ka ofruar gjithashtu mbështetje për plehrat dhe farat për të plotësuar nevojat e njerëzve që jetojnë në zonat rurale në qasjen në ushqim, sigurinë ushqimore dhe nevojat ushqimore, si dhe për të mbështetur prodhimin bujqësor dhe reduktimin e papunësisë në sektorin bujqësor. Me këto mbështetje, TIKA ka realizuar 34 projekte në fushën e bujqësisë.
– Xhamia e Et’hem Beut
Xhamia e Et’hem Beut, e cila është e vetmja xhami që ka mbijetuar nga tetë xhamitë e mëdha të ndërtuara në periudhën osmane në kryeqytetin Tiranë, filloi të ndërtohet nga Molla Beu në vitin 1208 Hixhri (1793-94). Pasi jeta e Molla Beut nuk mjaftoi për të përfunduar xhaminë, ajo u përfundua nga djali i tij Et’hem Beu në vitin 1238 Hixhri (1822-23).
Kjo vepër unike, e cila përputhet me metodat e artit të ndërtimit të periudhës osmane për sa i përket arkitekturës së saj, ngërthen një botëkuptim artistik që është shumë i zakonshëm në Ballkan me dekorimet dhe pikturat shumëngjyrëshe të vizatuara me dorë.
Një punë gjithëpërfshirëse restauruese ishte iniciuar nga TIKA me udhëzimet e presidentit Recep Tayyip Erdoğan, me qëllim ruajtjen dhe kalimin e Xhamisë së Et’hem Beut, e cila ka një vend të rëndësishëm në historinë dhe kulturën e përbashkët të dy vendeve, tek brezat e ardhshëm. Punimet e nisura në vitin 2018 përfunduan në vitin 2021. TIKA në njoftimin e saj për shtypin thotë se Xhamia e Et’hem Beut do të vazhdojë të shkëlqejë në Tiranë edhe për shumë vite të tjera në shenjë miqësie dhe vëllazërie mes dy vendeve./Anadolu Agency
