Mediat ndërkombëtare kanë shkruar një artikull në lidhje me bunkerizimin e vendin tonë në kohën e regjimit komunist. Një artikull i botuar fillimisht nga agjencia franceze “AFP” dhe më pas i ripublikuar nga mediat e tjera, shkruhet se, bunkerët e ndërtuar për t’i bërë ballë sulmit bërthamor, po gllabërohen nga deti për shkak të erozionit.
Në lidhje me këtë gjë, ekspertët e klimës që punojnë për një program zhvillimi të Komeve të Bashkuara, tregojnë se në një vijë bregdetare prej 427 kilometra dëmet e erozionit janë të mëdha dhe sa vjen e shtohen.
Bunkerët e epokës komuniste të Shqipërisë ishin të destinuara për t’i bërë ballë një sulmi bërthamor, por dekada më vonë fortifikimet po gllabërohen nga deti ndërsa vija bregdetare e vendit është goditur nga erozioni. Brigjet e vendit ballkanik janë ndër më të prekurat në Evropë nga erozioni, sipas ekspertëve, të cilët fajësojnë ndryshimet klimatike dhe urbanizimin e pakontrolluar për fatkeqësinë.
Përgjatë brigjeve të Semanit në Shqipërinë qendrore, shumë nga bunkerët e ndërtuar nën drejtimin e ish-diktatorit Enver Hoxha – i cili i druhej pushtimit të afërt nga Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Sovjetik dhe Kina ndër të tjera – janë tani nën ujë. E njëjta gjë vlen edhe për komisariatin, një fushë sporti dhe një pus nafte.
Në plazhe trungjet e pemëve janë shqyer, ndërsa çatitë e shembura dëshmojnë për pafuqinë e popullsisë përballë detit që përparon gjithnjë.
“Bunkerët duhej t’i rezistonin çdo gjëje, por ata dështuan në betejën e tyre të vetme”,- thotë Ilir Zani, 80 vjeç.
Sipas vendasve, Adriatik ka përparuar me 800 metra (gjysmë milje) në këtë zonë vetëm në tre dekadat e fundit. Banori i Semanit, Izmir Mernica, 47 vjeç, ka frikë se kafeneja e tij mund të jetë e radhës.
“Ne jemi të shqetësuar, deti po gëlltit gjithçka”,- thotë ai, duke treguar me gisht një kullë uji tashmë të skalitur në mes të Adriatikut.
“Valët do të na gëlltisin”
Në vitin 2009, autoritetet u mbështetën në tanke ushtarake për të tërhequr shtatë bunkerë të zhytur nga deti pas një vargu vdekjesh nga mbytja e shkaktuar nga vorbullat e krijuara nga rrymat përreth strukturave. Më shumë se një dekadë më vonë, bunkerët janë kthyer nën ujë.
Deti i “marrë sërish”,- thotë Mernica.
Sipas ekspertëve të ndryshimeve klimatike që punojnë për Programin e Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP), më shumë se një e treta e vijës bregdetare të Shqipërisë prej 427 kilometrash (265 milje) ndikohet nga erozioni, me një shkallë prej afërsisht një deri në dy metra (tre deri në shtatë këmbë). ) në vit.
Abdulla Diku, një specialist mjedisor, tha se për çdo hektar tokë rreth 27 ton tokë humbasin çdo vit nga baticat prekëse, që është afërsisht 11 herë mesatarja për vendet e tjera evropiane. Në Qerret të Shqipërisë qendrore, Vlash Moci ruan ende bunkerin e tij, i cili dikur strehonte armë kundërajrore dhe tani është një lokal që tërheq turistë të huaj. Moci, 64 vjeç, është i shqetësuar se baticat në rritje mund të kërkojnë biznesin e tij së shpejti, me bunkerin fqinj — një strukturë jeshile e zbehtë që duket si një disk fluturues — tashmë afër konsumimit.
“Kemi frikë se një ditë do të na përpijnë dallgët e mëdha. Është e tmerrshme”,- i tha ai “AFP”.
Për të luftuar, pronarët e vilave dhe hoteleve aty pranë në Qerret kanë nisur të ndërtojnë bankina të paligjshme pingul me detin. Por ekspertët argumentojnë se masat vetëm sa e përkeqësojnë situatën.
“Pika e nxehtë e erozionit”
“Këto janë zgjidhje individuale që përkeqësojnë problemin dhe dëmtojnë biodiversitetin dhe ekosistemet detare”,- paralajmëron Mirela Kamberi, eksperte e UNDP-së.
Më pak që është bërë për të ndalur baticat në rritje, deti duket të jetë i papërmbajtshëm për të ardhmen e parashikueshme. Për shkak të ndryshimeve klimatike, ekspertët parashikojnë se niveli i detit në Shqipëri do të rritet me 40 deri në 105 centimetra (16 deri në 41 inç) deri në vitin 2100, krahasuar me ndryshimet e regjistruara midis viteve 1986 dhe 2005.
Për t’i shtuar fatkeqësive të vendit, shpyllëzimi ka marrë gjithashtu një dëm, ndërsa pastrimi i parregulluar i rërës nga lumenjtë ka përshpejtuar rrjedhën e tyre dhe zhvillimi i pakontrolluar urban përgjatë bregdetit ka dëmtuar mbrojtjen natyrore të zonës.
“Problemi është se njerëzit kanë prerë pothuajse të gjithë bredhin për të ndërtuar ndërtesa, duke dëmtuar sistemet e natyrës,” thotë Besnik Zara, 66 vjeç, ndërsa hedh një kallam peshkimi në det.
Dhe në malet e Shupalit pranë Tiranës, është e lehtë të shihet se erozioni i dëmtimit ka shkaktuar më tej në brendësi — shumica e të cilave është shkaktuar nga shpyllëzimi dhe lumenjtë që ushqejnë një rezervuar aty pranë.
Ky liqen, i cili furnizon kryeqytetin me ujë të pijshëm, “konsiderohet tashmë një vatër erozioni”, thotë Diku. Për të përballuar, autoritetet ndaluan prerjen e më shumë pemëve nga pyjet e zonës në vitin 2016. Ata janë zotuar gjithashtu të zbatojnë premtimet e bëra në konferencat e OKB-së për klimën në Paris dhe Glasgow dhe kanë filluar miratimin e legjislacionit të ri.
“Krimi mjedisor do të trajtohet nga kodi penal si krim kundër jetës, pronës ose në të njëjtin nivel me krimet e organizuara”,- paralajmëroi ministri i Brendshëm, Blendi Çuçi.
