Banorët e Palermos nuk mund ta dinin me siguri se kush ishte njeriu që po çohej në makinën e policisë më 16 janar të këtij viti. Në fund të fundit, kishin kaluar 30 vjet që kur ishte parë për herë të fundit në publik.
Por mbi njëqind anëtarë të forcave të armatosura ishin mbledhur në rrugët e ngushta të Palermos atë mëngjes – dhe njerëzit dinin vetëm për një kriminel që mund të shkaktonte atë lloj reagimi.Matteo Messina Denaro – “bosi i bosëve”, i arratisuri i fundit – ishte gjetur. Shpërthyen duartrokitjet dhe brohoritjet. Dikush e goditi një polic; të tjerët hynë për një përqafim; disa kishin lot në sy.
Të gjithë shkëlqenin. Më vonë, Maria Falcone tha për mediat italiane se do të donte që vëllai i saj të kishte qenë dëshmitar i asaj skene arrestimi. Magjistrati anti-mafia Giovanni Falcone u vra nga Cosa Nostra e Siçilisë, e kryesuar nga Messina Denaro, në vitin 1992. Ishte kulmi i “sezonit të masakrave” që kishte pllakosur Italinë në fillim të viteve 1990.
Në atë kohë, sindikata e krimit të organizuar e Messina Denaro po përpiqej, nëpërmjet një fushate të vazhdueshme vrasjeje që ekzekutoi më shumë se 20 njerëz, të detyronte shtetin në negociata rreth regjimit të rëndë të burgut për bashkëpunëtorët e burgosur të mafias.
Messina Denaro dikur thuhet se mburrej se mund të “mbushte një varrezë” me viktimat e tij. Ai ishte i rëndësishëm në rrëmbimin dhe vrasjen e Giuseppe Di Matteo në vitin 1993, djalit 11-vjeçar të një dëshmitari të kthyer në mafioz. Djali u mbajt në robëri për dy vjet para se të vritej; trupi i tij u tret në acid për të mos lejuar që familja ta varroste.
Messina Denaro urdhëroi gjithashtu vrasjen e një bosi rival të mafies dhe të dashurës së tij shtatzënë.
Për të u lëshua një urdhër arresti. Më pas, në verën e vitit 1993, ai u zhduk pa lënë gjurmë. raportimet për vendndodhjen e tij erdhën nga kudo, nga Venezuela në Holandë. Por ishte në Palermo – zemra e atdheut të tij të Siçilisë – vendi ku ai u kap.
Këtë javë, pas arrestimit të tij, policia zbuloi tre streha në Campobello di Mazara, një fshat 115 km (70 milje) nga Palermo – dhe 10 km nga vendlindja e tij Castelvetrano.
Campobello e qetë dhe e vogël nuk është vendi ku mund të imagjinohet të fshihesh shumë lehtë. Duket se ai ishte një klient i rregullt i Bar San Vito lokal; një fqinj tha se ata shpesh përshëndesnin njëri-tjetrin.
Italia investon sasi të mëdha burimesh në operacionet e saj antimafia – por rasti i Messina Denaro tregon se një kulturë e përputhshme e heshtjes mund të vendosë ende një goditje në betejën e shtetit kundër krimit të organizuar.
Si u kap Messina Denaro
Maurizio Bellacosa, avokat penal dhe profesor i drejtësisë në Universitetin LUISS në Romë, tha se Messina Denaro “përdori plotësisht kulturën mafioze” për të mbetur i pazbuluar.
Kultura mafioze funksionoi si një kombinim i elementeve të ndërthurura, ndërkohë Prof Bellacosa i tha BBC-së se: “Nga prania e përhapur e mafies në territor, në një bashkëpunim të pakët ose joekzistent me hetuesit nga shoqëria, në një kod të ngulitur heshtjeje, veçanërisht në qytete të vogla dhe periferi, ku shteti shpesh perceptohet si i munguar”.
Kryetari i bashkisë së Campobello, Giuseppe Castiglione, tha për mediat italiane se ishte “aq i dëshpëruar nga mendimi se Messina Denaro jetoi mes nesh për të paktën një vit – sepse tani e di që bashkëbanorët e mi zgjodhën të shkonin në rrugën e vetëkënaqësisë”.
Megjithatë, heshtja nuk do të thotë domosdoshmërisht pëlqim. Tentakulat e mafies shtrihen thellë në shoqërinë siciliane. Frika dhe kodi i vjetër i heshtjes janë ende të ngulitura. “Shoqata e stilit mafioz funksionon në një mënyrë shumë të thjeshtë: dhuna dhe frikësimi provokojnë një gjendje nënshtrimi dhe ‘omertà’ tek ata që janë të përfshirë,” tha zoti Bellacosa. “Në thelb, mafia përdor frikën për të arritur qëllimet e saj.”
Në konferencën për shtyp të dhënë nga policia pas arrestimit, prokurori i Palermos, Maurizio de Lucia tha se Messina Denaro ka të ngjarë të ishte ndihmuar nga “borgjezia mafioze” – duke iu referuar profesionistëve, sipërmarrësve dhe politikanëve vendas. Këtë e tregojnë arrestimet e kryera ndër vite të personave të konsideruar të afërt me Messina Denaro.
Gazetari me bazë në Palermo, Tullio Filipponi, tha se këta ishin individë që “pranuan të jetonin dhe të bashkëpunonin me mafian, duke mbyllur një sy kur bashkëpunëtorët e mafias kanë nevojë për ekzaminime mjekësore, vlerësime ose menaxhim të pasurisë”.
Ky rrjet lokal u zbulua se po ndihmonte mafiozin duke pastruar paratë e tij, tha z. Filipponi, dhe ishte “ajo që e bën dallimin kulturalisht dhe çfarë duhet çrrënjosur”.
“Çdo sicilian e di se mafia ekziston… [dhe] ajo ka fuqinë të ndikojë në shoqëri dhe të ushtrojë kontroll mbi territorin në mënyrë kapilare.” Nëse Messina Denaro po bënte një jetë pensionisti, apo nëse ai ishte ende aktiv dhe i përfshirë në aktivitete kriminale është e paqartë – dhe mund të rezultojë se arrestimi i tij spektakolar ishte pjesa e lehtë.
