Emigrantët shqpitar që mbërritën në Pulia pas eksodit të 30 viteve më parë, kanë ngritur kompani të vogla, kryesisht aktive në ndërtim, hotelieri, bujqësi, tregti dhe shërbime. Të dhënat e Unioncamere Puglia dokumentojnë një evolucion jo vetëm, pas 30 vjetësh, ata nuk janë më vetëm punëtorë ose punonjës, por kanë krijuar biznesin e tyre në mënyrë që në rajon të jenë gjatë gjithë vitit 2020, 1,269 kompani të regjistruara në CDC të Rajon.
Sipas mediave italiane, pothuajse 40% e totalit është në ndërtim, kryesisht ata specializohen në rinovimin e mureve të gurit të thatë dhe trulli (314) dhe rinovimin e ndërtesave (109). Në tregtinë 130, pothuajse 100 ndërmarrje bujqësore dhe më pas shërbime të bashkëpronësisë (45) dhe për personin (34). Nuk ka mungesë të studimeve të inxhinierisë civile dhe arkitekturës (4 gjithsej) ose prodhim softuerësh (2).
Shqiptarët që mbetën në Pulia, të cilët nuk vazhduan udhëtimin e tyre drejt veriut, ashtu si shumica janë integruar, kanë gjetur një ambjent të përshtatshëm, të favorizuar nga marrëdhëniet tregtare shekullore me Shqipërinë, partneri i parë i tregtisë apuliane. Në fakt, në tremujorin e katërt të vitit 2020, importet arritën në 211.6 milion (242.5 në 2019) dhe eksportet arritën në 199.2, kundrejt 229 në 2019 (2.2 miliard në vitin 2020 tregtia midis Italisë dhe Shqipërisë).
Ato janë histori të burrave, punëtorëve, fermerëve, profesionistëve të vetë-bërë, të cilët përfaqësojnë komunitetin shqiptar në Pulia, 21.200 njerëz në fund të vitit 2019, 5% e 421,000 të shpërndarë në të gjithë Italinë. Nuk ishte migrimi i parë, por i tetë shqiptar në Itali.
E para daton në 1440, pas heroit kombëtar, Giorgio Castriota Scanderbeg, i cili, për aleancën e tij kundër turqve, kishte një qytet të tërë Pulian, San Marzano, si një dhuratë nga Orsini. Organizimi i mirëseardhjes erdhi pothuajse i natyrshëm për Klodiana Çuka, një eksperte në imigracionin dhe ndërmjetësimin kulturor. Njëzet vjeç nga Durrësi, arriti në Pulia me një kontratë shërbëtoreje. Klodiana studion, e diplomuar në gjuhë të huaj në Lecce dhe në 2003 themeloi në Cavallino, në Salento, shoqatën ndërkulturore Integra Onlus.
“Shqiptarët, thotë Çuka, vijnë këtu sepse e dinë se mund të gjejnë një shtëpi, punë dhe madje mund të krijojnë një biznes”. Sot Integra punon me 20 bashki, 7 prefektura të 7 rajoneve dhe do të hapë një restorant, fusha sportive në Specchia, në manastirin e 1400-tëve të Françeskanëve të Zinj, me pak fjalë, një kontejner ndërkulturor për të mirëpritur të rinjtë dhe për të trajnuar kuzhinierë.
Anton Pashuku, i cili mbërriti në ’91 nga Durrësi. Në Pulia, e cila i ka dhënë aq shumë, tani ai dëshiron të krijojë, me kompaninë Brindisi prej 90 punonjësish, drejtori teknik i së cilës është ai, mega kaldaja për inceneratorët e mbeturinave që do të ngarkohen në Brindisi dhe do të dërgohen në Shqipëri. Ai jeton në Carovigno, gruaja e tij Puliane dhe dy fëmijët (më i madhi ka një diplomë në kiminë farmaceutike). Pierin Jonj kishte qenë tashmë pediatër për gati 8 vjet dhe drejtoi një spital në Durrës kur vendosi për të ikur në Brindisi. Pas 36 orësh udhëtimi, mbërritja në Pulia.
“Një mirëseardhje e bukur, diçka e urdhëruar nga parajsa, Brindisi bëri mrekullinë.”- Jonj rifilloi studimet, vazhdoi si kujdestar dhe stacion i karburantit, u diplomua përsëri në mjekësi në 1997, i specializuar në virologji në 2001, në 2005 ai u punësua në 118 në spitalin Perrino në Brindisi, dhe tani është në vijën e frontit kundër Covid.
Ngjitja drejt roleve të rëndësishme socio-ekonomike, vëren Luigi Triggiani, drejtor i Unioncamere, është një objektiv i arritur nga të rinjtë shqiptarë që përqendrojnë gjithçka në studim dhe trajnim. ‘‘E gjithë kjo nuk do të ishte e realizueshme, përfundon Gentiana Mburini, diplomat shqiptar për Pulian dhe Italinë e Jugut, nëse komuniteti ynë nuk do të kishte qenë në gjendje të integrohej në shoqërinë italiane”.
