Nga “The Indipendent”
Drejtpërdrejt për të dhënë emisionin e saj të rregullt të lajmeve në mëngjes, Sonila Meco u detyrua të fillojë të tregojë për audiencën se çfarë po shpalosej para saj – agjentët e qeverisë kishin zbarkuar në studion e televizionit.
Ata pretenduan se vinin nga ndërmarrja shtetërore e energjisë në Shqipëri dhe donin të bisedonin me menaxherët e televizionit. Agon TV-ja filloi të transmetonin ndodhinë drejtpërdrejt, ndërsa Meco shikoi zhvillimin surreal.
‘Kjo është një ditë e errët për gazetarinë në Shqipëri’, deklaroi ajo në transmetim.
Autoritetet në shtetin ballkanik të Shqipërisë kishin paralajmëruar muaj më parë televizionin dhe pronarin e tij Italian, Francesco Becchetti, për këtë “bastisje”.
Mbulimi mediatik pa censurë kishte ndjellë zemërimin e elitës politike të Shqipërisë.
Kishte një shef të ri të ngarkuar në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë. Edi Rama, ish-kryebashkiak i kryeqytetit, ishte bërë kryeministër në një fitore të papritur të zgjedhjeve të vitit 2013.
Një raport i një delegacioni të grupeve të mbrojtjes së mediave këtë vit në Shqipëri zbuloi se liria e shtypit nën Ramën është përkeqësuar, duke përmendur sulme fizike ndaj gazetarëve, apo njollosjen e zyrtarëve të lartë ndaj mediave kritike.
“Agon TV”, që nisi transmetimin në vitin 2013 me ambicie për ta kthyer Shqipërinë e vockël në një qendër mediatike evropiane, ishte pa kompromis në mbulimin e saj dhe në vitin 2015 filloi transmetimin e raporteve që pretendonin mashtrim në zgjedhjet lokale, përfshirë një raport për të njëjtin njeri që votonte 20 herë me karta identifikimi të ndryshme.
Raportet shkaktuan një tronditje. Por, shumë pak parashikuan se çfarë do të vinte më pas.
“Unë po flisja për të gjithë [agjentët] që ishin në stacion,” kujtoi Meco në një intervistë për “The Independent”, duke përshkruar incidentin e 10 tetorit 2015. “Në atë moment energjia elektrike në kanalin tonë u hoq,” vijoi ajo.
Në ditët në vijim, autoritetet morën pajisjet e televizionit dhe pothuajse të gjithë arkivën e tij.
Më një të rënë të lapsit, Shqipëria, një vend i Ballkanit Perëndimor, i lidhur ngushtë me SH.B.A., vrau një nga eksperimentet më premtuese të mediave në Ballkan, ndoshta edhe në të gjithë Evropën.
“Investimi ishte 150 milion €. Ata morën gjithçka.”- thotë Becchetti për “The Independent”.
Më herët këtë vit, Shqipëria u urdhërua nga një gjykatë arbitrazhi që t’u paguante pronarit të “Agon Channel” 99.5 milion € në dëme për stacionin dhe investimet e tjera në sektorin e energjisë, dhe shumën deri në 8,8 milion euro në tarifa ligjore për shpronësimin efektiv të televizionit. Për më tepër, partnerëve shqiptarë të televizionit iu dhanë indirekt afërsisht 30 milion €.
Rasti ilustron se si një grup autoritarësh në Evropën Lindore dhe Juglindore po përpiqen të zhdukin lirinë e shtypit, shpesh abuzojnë me mjetet ligjore. Zyrtarët e BE-së kanë filluar të marrin njoftimin, duke shprehur shqetësim këtë javë pasi Shqipëria propozoi një ligj për të forcuar kontrollet në median online.
“Ndërsa ne ndajmë shqetësimet e autoriteteve shqiptare në lidhje me dezinformimin, Komisioni [Evropian] rekomandon qasje që janë më pak të ashpra, bazuar në një qasje të vetë-rregullimit,” paralajmëroi ambasadori i BE-së, Luigi Soreca këtë javë.
Qeveria shqiptare pretendon se “pushtimi” i televizionit ishte një përdorim i ligjshëm i kompetencave ekzekutive dhe policore në përputhje me ligjin shqiptar. “The Independent” kërkoi koment nga zyrtarët shqiptarë dhe firmat ligjore përfaqësuese të çështjes në Arbitrazh, por nuk morën asnjë përgjigje thelbësore nga publikimi. Një firmë juridike në Mbretërinë e Bashkuar që përfaqëson Shqipërinë tha se avokatët e saj ishin “të gjithë shumë të zënë me klientët” për të komentuar.
Nga dhjetëra miliona euro që ishte urdhëruar të paguante Shqipëria, deri tani ka paguar vetëm “një qindarkë”.
Kishte shpresa të mëdha kur Becchetti dhe partnerët e tij të biznesit hynë në vend si investitorë në industrinë hidro-elektrike gjatë viteve 1990, pasi Shqipëria doli nga një nga diktaturat më shtypëse komuniste në Evropë. Ai lançoi në fillim gazetën e përditshme falas “AgonFree” në vitin 2006, duke aplikuar për hapjen e një stacioni televiziv satelitor në 2013.
Stacioni u zgjerua me shpejtësi, duke filluar transmetimet 24-orëshe vitin tjetër, dhe duke filluar një kanal simotër në gjuhën italiane në 2015.
“Ne ishim të pavarur dhe nuk kishim frikë të kritikonim partitë në pushtet,” thotë Becchetti, i njohur më së miri në Mbretërinë e Bashkuar si pronar i klubit të futbollit “Leyton Orient” për disa vite të pakënaqur – klubi u zhvendos dhe u rrënua me mbi 5 milion borxhe gjatë mandatit të tij .
Becchetti shpresonte të investonte në Shqipëri, duke përdorur kosto të ulët prodhimi për të filluar transmetimet në italisht dhe mbase përfundimisht në anglisht apo kanale të tjera gjuhësore.
Gazetarët si Meco që punuan në televizionin “Agon”, e përshkruajnë atë si një strehë për profesionistët. Ai përdori teknologjinë e azhurnuar të transmetimit me cilësi HD. Rreth 500 të punësuar ishin vendosur në një zyrë pak larg qendrës së Tiranës.
Televizioni punësoi redaktorë dhe editorë të niveleve të larta, duke paguar paga tre ose katërfish më të larta se përgjithësisht në treg.
“E kuptova këtë si një shembull të televizionit evropian të globalizuar”, thotë Becchetti. “Më pas, ne do të shkonim në Francë, Gjermani, Britani të Madhe. Ky ishte qëllimi ynë ”
Por problemet midis qeverisë së Ramës dhe televizionit filluan menjëherë. Në një incident, Erion Veliaj – një aleat i Ramës, i cili tani është kryetar i Bashkisë së Tiranës – u zemërua që Agon mbuloi dasmën e tij të sofistikuar në shtator të 2014-s.
“Unë nuk e kuptoj pse po ma bën këtë,” shkroi Veliaj në një letër. “Ju po më detyroni të jem armiku juaj! E gjithë qeveria do të jetë armiku i [Becchetti] pa asnjë arsye. ”
Beteja midis televizionit dhe qeverisë u përshkallëzua, madje u përkeqësua edhe më shumë nga tensionet midis Shqipërisë dhe Becchetti-t për investimet e tij në sektorin e energjisë.
Agon raportoi lajmet që janë përshkruar si pretendime të përhapura për mashtrim elektoral në zgjedhjet bashkiake të 20150s që panë fitore për Ramën dhe partinë e tij.
Ndërkohë, prokurorët shqiptarë zyrtarisht akuzuan Becchetti dhe partnerin e tij Mauro De Renzis për falsifikim, pastrim parash dhe evazion fiskal dhe filluan manovra ligjore për të marrë nën kontroll “Agon”-in.
Rama pësoi sulme në lidhje me ngjarjen në intervistat televizive, ku vinte në dukje se “qeveria i ka shpallur luftë këtij fenomeni skandaloz” dhe duke e akuzuar Bechetti-n atë për financimin e “parave të pista”.
Agon vazhdoi të transmetojë, megjithëse punonjësit e saj nuk mund të paguheshin. Përpjekjet për të transferuar para nga Italia u bllokuan nga bankat shqiptare. Qeveria ngriti presionin: Gazetarët, redaktorët, analistët, kameramanët dhe madje parukierët e “Agon”, janë mbajtur në kufijtë e Shqipërisë dhe janë ndaluar të udhëtojnë jashtë vendit.
Paneli i arbitrazhit i konsideroi të pabaza akuzat për pastrim parash dhe shmangie të taksave ndaj Becchetti-t.
Nga ana tjetër, ngriti pretendimin se fushata shqiptare kundër tij ishte e rrënjosur në investimet e tij në sektorin e energjisë, si dhe në përmbajtjen e “Agon TV”, me konkurrentë të fuqishëm në Itali dhe Shqipëri që “godisnin” Ramës.
Rama, i pyetur në fillim të këtij viti në lidhje me rastin, nuk pranoi të zbulojë detaje ose të komentojë vendimin. Çështja i ka kushtuar vendit të varfër miliona euro tarifa juridike.
Becchetti tani kalon pjesën më të madhe të kohës së tij duke mbikëqyrur betejat e tij të ndryshme ligjore me Shqipërinë, por gjithashtu po përpiqet të nisë projektin e një fondi investimesh për sipërmarrësit në rang ndërkombëtar. Ai thotë se po shkruan edhe skeanrin e një filmi për fatkeqësitë e tij në Shqipëri.
Beteja për “Agon TV” i ka kushtuar atij katër vjet të jetës së tij, por ai thotë se humbja e vërtetë është Shqipëria që mund të ishte bërë.
Që nga mbyllja e “Agon”, Shqipëria ka rritur përpjekjet për të imponuar kufizime dhe presion mbi shtypin. Që nga viti i kaluar, ajo ka rënë nga vendi i 75-të në të 82-tin në renditjen e “Reporters Sans Frontier”.
Rama vazhdimisht u referohet gazetarëve shqiptarë si “kazan” – megjithëse ai u premtoi një grupi avokatësh ndërkombëtarë për lirinë e mediave më të cilët u takua në Tiranë në qershor, se do të përmbahej nga vazhdimi i njollosjes.
Gjatë verës, Adi Krasta dhe Ylli Rakipi – të dy gazetarët që janë kritikë ndaj Ramës dhe mbrojtësit së tij Veliaj – u pushuan nga emisionet në kanalin televiziv shqiptar “Neës24”, nën presionin e supozuar të qeverisë.
“Pas rënies së regjimit komunist, Shqipëria filloi të ndërtojë demokracinë e saj nga e para – dhe falë punës së palodhur të popullit shqiptar, të ndihmuar nga investitorë ndërkombëtarë si unë, vendi shpërtheu në inercinë e së kaluarës së tij dhe kishte bërë shkëlqyeshëm përpara.”- thotë Becchetti.
“Por qeveria Rama vendosi një seri masash kundër lirisë së njerëzve, përfshirë mbylljen e kanalit Agon dhe përpjekjen për të më arrestuar mua, që ishte një hap i madh prapa.”
