Shkruan: Fahri XHARRA
Pyrgi ishte një qytet-port i vjetër detar Etrusk në Lacium, Italia qendrore, në veri-perëndim të Caeres ( Cervetari) sot e quajtur Santa Severa (provinca e Romes së sotme, Lazio ) ( nga Luisa Banti, 1973. ‘ Etruscan Cities and Their Culture. University of California Press ). Të iu rikujtoj që shkrimi më i njohur për Etrusket e lashtë vjen nga kërkimtarët ‘ grek’ Herodotusi Halicarnassus-it ( shek.i pestë para Kr. BC) i cili e spjegonte që Etruskët kishin mërguar nga Lydia në Itali, bashkëkohaniku i tij Hellanicus-i e thoshte që origjina e Etruskëve këti populli legjendar ishte pellazgjike, që jetonin në Greqi para ardhjes së ‘grekëve’. Në shek.4 BC shkrimtari Anticleides e nadante mëndimin që Etruskët në fillim jetonin në ishijt Lemnos dhe Imbros (http://www.livius.org/articles/people/etruscans/ )
Para se të kaloj në trajtimin e këtyre dy zbulimeve me vlerë doja të pyesja, çmendojnë historianët shqiptar pë etruskët dhe etruskishten si gjuhë me vlerë historike e cila sipas shkollarëve europian është gjuhë që nuk i gjëndet shoqja në botë dhe se shkrimet pellazge nuk mund të përkëthehen me asnjë gjuhë të botës. A kemi ne si shqiptarët ndonjë institut që merret me këtë gjuhë dhe historinë e popullit pellazg etrusk dhe gjuhës së tyre ? A mendojmë që ndonjë herë në të ardhmen e afërt të përgatisim kuadro profesionale për këtë që shkrova më lart.
Në njëvendtë shenjtë të Pyrgit , në vitin 1964 duke hulumtuar arkeologët i kanë gjetur tri pllakëza të arta, të vjetra nga shekulli 5 BC.
Pllakëzat i kanë ygavrat në skaje që nënkuptohet që ishin të lidhura në një mënyrë. Dy nga pllakëzat janë në gjuhën etruske dhe e treta në atë fenikase dhe sot konsiderohen si “ burim i vetëm i shkrimit para-Romak në Itali “ .(? ) (pikëpyetja nga fxh ) ( nga http://www.messagetoeagle.com/pyrgi-gold-tablets-rare-ancient-bilingual-treasure/ )
Libri i artë Etrusk është një zbulim me vlerë për historinë tonë të lashtë, pasiqë është gjetur në Bullgari, ish tokat ilire-thrakase ( Dardani ). Në Maj të vitit 2003, Muzeu nacional Bullgar në Sofje e bëri publike në libër shumë të lashtë po ashtu nga fletëzat e arta 23,82 karatësh të lidhura me dz rrath po ashtu të artë, Në fletëzat me përmasa 5×4,5 cm janë të shkruara fjalë në etruskishte. Besohet që përbërja e librit është bërë ndonjë ceremoni mortore të ndonjë aristokrati të kohe të Kultit të Orfeut.Zbulimi bullgar është një verzion komplet i librit të këtij lloji në botë, i vjetër nga shekulli i 6 BC.
Është interesant të shkruhet që një burrë 87 vjeçar, anonim , ia dhuroi muzeut këtë libër, të cilin ai e kishte gjetur në tokë duke si ushtar, 60 vjet më parë ( 1943) në kanalin e lumit Struma- në jugperëndim të Bullgarisë. ( shiko më shumë në John A. Tvedtnes, “Etruscan Gold Book from 600 B.C. Discovered,” )
Një mendim për t u thelluar, është e ditur që Etruskët kurrë nuk kanë qenë në Bullagari ( të sotme, dihet gjithashtu që edhe leximi i këtyre zbulimeve nuk është i sigurt pasi si e shkrova edhe më lart ‘‘sipas shkollarëve europian është gjuhë që nuk i gjendet shoqja në botë dhe se shkrimet pellazge nuk mund të përkthehen me asnjë gjuhë të botës’’, atëherë a mos ishte kz ndonjë shkrim trakas ?
Besohet që përbërja e librit është bërë ndonjë ceremoni mortore të ndonjë aristokrati të kohe të Kultit të Orfeut.Zbulimi bullgar është një verzion komplet i librit të këtij lloji në botë, i vjetër nga shekulli i 6 BC.
Është interesant të shkruhet që një burrë 87 vjeçar, anonim , ia dhuroi muzeut këtë libër, të cilin ai e kishte gjetur në tokë duke si ushtar, 60 vjet më parë ( 1943) në kanalin e lumit Struma- në jugperëndim të Bullgarisë. ( shiko më shumë në John A. Tvedtnes, “Etruscan Gold Book from 600 B.C. Discovered,” )
Një mendim për t u thelluar, është e ditur që Etruskët kurrë nuk kanë qenë në Bullagari ( të sotme, dihet gjithashtu që edhe leximi i këtyre zbulimeve nuk është i sigurt pasi si e shkrova edhe më lart ‘‘sipas shkollarëve europian është gjuhë që nuk i gjendet shoqja në botë dhe se shkrimet pellazge nuk mund të përkthehen me asnjë gjuhë të botës’’, atëherë a mos ishte ky ndonjë shkrim thrakas ?
Fahri Xharra,26.11.18
Gjakovë
