Pa pesticide, pa zhurmë dhe pa ndotje. Bletët shqiptare janë në gjendje të shkëlqyer gjatë kësaj krize të koronavirusit dhe grumbullimi i mjaltit premton të jetë i pakrahasueshëm me vitet e tjera. “Është një vit i artë për bletët, ato janë të vetmet që punojnë me kohë të plotë”, thotë i gëzuar Gëzim Skermo, bletar prej gjysmë shekulli.
Tri dekada më parë, në një natyrë idilike në thellësi të Shqipërisë, ai themeloi një fermë bletësh rrëzë malit Morava. Sot, kompania e rreth 300 koshereve është e vetmja në vendin e vogël të Ballkanit që eksporton mjaltin e saj. “Gjatë pandemisë, burrat janë mbyllur në shtëpitë e tyre, por bletët nuk mbetën të kufizuara”, vazhdon bletari 68-vjeçar. “Ajo punon më mirë se kurrë sepse nuk ka zhurmë ose ndotje, asgjë nuk e shqetëson atë”, thekson ai.
Kufizimet për koronavirusin, që ka shkaktuar vdekjen e 31 personave në Shqipëri, kanë ndaluar qarkullimin rrugor. Për shkak të kësaj, fermerët nuk punojnë dot fushat dhe nuk përhapin pesticide toksike për bletët atje. “Këtë vit, nuk kemi pasur humbje, ndryshe nga vitet e kaluara ku gjetëm bletë të vdekura para koshereve”, thotë bletari që kurrë nuk ka “përjetuar një sezon të tillë në 50 vjet punë”.
Dashuria
Këto insekte polenizuese, qendër e një ekosistemi të tërë, kanë një kohë të mrekullueshme në këtë pranverë të krizës shëndetësore. Bletët lëkunden përreth luleve shumëngjyrësh të fermës “Morava”, në një balet të pandërprerë, ku marrin ujin dhe nektarin e mbledhur nga lulet përreth. Përpara hyrjes së secilës koshere, bletët “roja” kujdesen që të mos lejohen të hyjnë bletë nga kolonitë e tjera.
Akacia e verdhë është në lulëzim të plotë dhe bletarët po presin së shpejti atë të akacies së bardhë, një dashuri për bletët. Në varësi të vitit, ferma prodhon midis pesë dhe 15 ton mjaltë (nga akacia, tërfili i bardhë, pisha, trumza e egër dhe gështenja). Kjo fermë mbledh gjithashtu dhjetëra tonë mjaltë nga bletarët në të gjithë Shqipërinë për përpunim. Për besëtytni, Gëzim Skermo nuk pranon të japë shifra por është e sigurt që këtë vit, prodhimi do të jetë i bollshëm dhe me cilësi shumë të lartë. Kosheret janë tashmë të mbushura dhe bletarët planifikojnë të fillojnë grumbullimin më herët nga sa ishte planifikuar, para fundit të majit, madje dhe të bëjnë dy grumbullime mjalti.
Roja të vërteta ekologjike
“Kushtet janë optimale për bletët, të cilat janë ‘sende’ të vërteta ekologjike”, shpjegon Eugen Skermo, bletar si babai i tij. Të gjithë profesionistët kujtojnë vitet dramatike 2016 dhe 2017. Sipas shoqatës së tyre kombëtare, 40% e koshereve ishin zhdukur dhe humbjet tejkaluan 60 milionë euro. Specialistët ia vënë fajin një epidemie të parazitëve, e favorizuar nga moti, shpyllëzimet, por edhe nga përdorimi bujqësor i neonikotinoidit.
Këto pesticide, të cilat sulmojnë sistemin nervor të insekteve, janë ndaluar që nga viti 2018 në disa vende të Bashkimit Europian. Kjo fermë nuk do të ketë shumë prodhim këtë vit për të përmbushur kërkesat e rritura në mesin e konsumatorëve shqiptarë, të tërhequr nga një produkt i konsideruar i mirë për shëndetin. Çdo vit, rreth 40 tonë mjaltë eksportohen në SHBA, Zvicër, Singapor dhe Kinë. Por, nëse kompania ka një laborator certifikimi të ofruar nga BE, ‘’Morava’’ nuk lejohet të eksportojë mjaltin e saj në Evropë sepse produktet shqiptare me origjinë shtazore janë të ndaluara atje.
Shqipëria ka 360 000 koshere të regjistruara zyrtarisht, secila prodhon mesatarisht më shumë se 10 kilogramë mjaltë. “Shpresoj që situata të ndryshojë në mënyrë që tregjet europiane të përfitojnë nga mjalti shqiptar, i cili ka një biodiversitet të pasur dhe një traditë të gjatë në prodhimin e mjaltit natyror”, thotë Ermal Benga, drejtuesi i këtij laboratori.
